Piece Details
Artist: Jan Berdyszak
Also known as: J. Berdyszak, J Berdyszak
Title: Kompozycja kół nr XXVI, 1963
Year: 1963
Dimensions: 210,0 x 140,0 x
Tools: oil
Surfaces: canvas, paper
Signed: Yes
Provenance:
Warszawa, kolekcja prywatnaMonako, kolekcja prywatnaZakup od artysty
Exhibited:
Bydgoszcz, Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego, Sztuka Współczesna z kolekcji Wojciecha Fibaka, 2018.
Reproduced:
Sztuka współczesna Wojciecha Fibaka, red. Woźniak M., wyd. Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2018, s. 70.
Description:
Zasadniczą cechą twórczości Jana Berdyszaka było od samego jej początku punkt styczny sztuki i rzeczywistości. Eksplorował artysta tę tematykę również w malarstwie olejnym, czego przykładem jest oferowana praca XXVI z 1963 roku. Lata 60. Były czasem intensywnych pełnych entuzjazmu poszukiwań, w trakcie których ciągłym przeobrażeniom ulegały obiekty, pytania, które sobie stawiał, konkretne zadania – ale, jak zauważa Zbigniew Taranienko (Taranienko Z., Z potoczności, w: „Sztuka i filozofia” 1996, nr 11, ss. 113 – 123) pozostawała w Berdyszaku ciągle chęć wyswobodzania się także z nowych reguł i konieczność nieustannej ewolucji. Kompozycja olejna XXVI z 1963 roku bezpośrednio poprzedza i zapowiada badania nad całością i fragmentarycznością, nad „resztą reszt”, jak sam nazywał interesujące go kwestie artysta. W obrazie tym skupia jednak swą uwagę na innym od przestrzeni aspekcie a mianowicie na wzajemnym stosunku między figurami zbudowanym dzięki układowi barwnemu – czysto malarskiemu – a co za tym idzie na ogólnym oddziaływaniu na odbiorcą takiej kompozycji. Uwagę widza koncentruje artysta na zamierzonym przez siebie problemie (relacji poszczególnych figur i fragmentów) dzięki podstawowemu narzędziu artysty jakim jest kolor, barwa. W krótkim czasie pierwszej połowy lat sześćdziesiątych powstała seria takich malarskich prac Berdyszaka, które stanowią autonomiczny cykl stanowiący jednak nierozerwalną część pewnej logicznej i konsekwentnie realizowanej drogi jaka charakteryzuje całą twórczość poznańskiego artysty. Etap ten scharakteryzowała Bożena Kowalska pisząc: „Nie tylko w malarstwie temperą i gwaszem na kartonie i tekturze, ale też w malarstwie realizowanym w dużych formatach olejem na płótnie, zaczął stosować Berdyszak swobodne wycinanie i zestawiane ze sobą formy. Pojawiają się koła, lub kształty zbliżone do kół i półkoli, łączone ze sobą w układach wertykalnych. Zbudowanie układami barwnymi ich powierzchni decydowało o wzajemnym stosunku między nimi i ogólnym rezultacie oddziaływaniu kompozycji. W zależności od dominowania w układzie barwnym: pionów czy poziomów, form agresywnych i rozczłonkowanych czy spokojnych, ujednoliconych albo wreszcie zaznaczonych fragmentów półkoli na obu powierzchniach zespolonych kół, z domyślnym środkiem na ich styku – koła podwójne odpychały się lub przyciągały, płynnie przechodziły w siebie, lub ulegały rozbiciu. W niezliczonych rysunkach kolejnych tomów swoich szkicowników, około stu studiach, kolażach, realizacjach w temperze i gwaszu a wreszcie w osiemnastu wersjach obrazów olejnych, pracował Berdyszak nad dwoma tematami podstawowymi. Pierwszy – stanowił układ, w którym łączył dwie formy kół w sposób tektoniczny przez powtarzalny element pionowy, przy czym wiązał je także kolorystycznie. Drugim była destrukcja kół jako formy i ich wzajemne rozbicie, mimo konstrukcyjnego zespolenia.” (Kowalska B.,Jan Berdyszak, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1979, s. 37)
Verified Artist: Yes
Created: 23-04-2025 22:09