Piece Details
Artist: Stanisław Ignacy Witkiewicz - Witkacy
Lived: 1885 - 1939
Title: Autoportret z samowarem, 1917
Year: 1917
Dimensions: 66,5 x 50,0 x
Tools: pastel, coal
Surfaces: cardboard, paper
Signed: Yes
Provenance:
Trójmiasto, kolekcja prywatnaDom aukcyjny Agra Art, aukcja 14.03.1999.
Reproduced:
Żakiewicz A., Witkacy [1885-1939], z serii Ludzie Czasy Dzieła, wyd. Edipresse Polska S.A., Warszawa 2006.Dubiński K., Wojna Witkacego, czyli kumboł w galifetach, wyd. Druk Drukarnia Wydawnicza im. W.L. Anczyca, 2015, ilustracja na obwolucie.
Description:
Autoportret z samowarem należy do grupy prac, które Witkacy wykonał w czasie swojego pobytu w Rosji w latach 1914-1918. Z tego okresu zachowało się bogate ouvre artysty składające się z 67 jego prac, w tym – 5 autoportretów, 29 portretów, 26 fantastycznych kompozycji pastelowych, 1 gwaszu, 2 ekslibrisów, 1 okładki książki i 3 obrazów olejnych. Okoliczności znalezienia się w Petersburgu jesienią 1914 roku można nazwać dramatycznymi. Po samobójstwie narzeczonej, Jadwigi Janczewski, Witkacy znalazł się na skraju załamania nerwowego. Chcąc wspomóc przyjaciela Bronisław Malinowski zaproponował mu wyjazd do Australii, gdzie młody antropolog wybierał się na konferencję. Wyruszyli w połowie czerwca zatrzymując się po drodze na Cejlonie. Wspólna podróż została jednak wkrótce przerwana wiadomością o wybuchu I wojny światowej. Witkacy zdecydował się na powrót do Europy lecz jako obywatel rosyjski urodzony w Królestwie Polskim nie mógł wracać do austriackiej Galicji. Pojechał więc do Petersburga gdzie zaciągnął się do ekskluzywnego Pawłowskiego Pułku Lejbgwardii. Służył w niej do 1917 roku kiedy to po rewolucji październikowej rozstał się z armią rosyjską. Właśnie z ostatnich dwóch lat pobytu w Rosji zachowało się najwięcej prac Witkacego. Oferowana praca, powstała w najbardziej tajemniczym i brzemiennym w skutki okresie życia Witkacego, za jaki uważa się czteroletni pobyt w Rosji sposobem i techniką rysowania koresponduje z innymi ówczesnymi dziełami artysty. W tym czasie w swoich portretach i kompozycjach Witkacy używał na równych prawach węgla i pastelu. Do 1914 Witkacy rysował wyłącznie węglem, w 1915, już w Rosji, zaczął do swych prac stopniowo wprowadzać pastel. W 1917 rysunek węglowy służył Witkacemu jeszcze za podstawę kompozycji – szkic konstrukcyjny, uzupełniany stopniowo barwnymi pastelami, służącymi głównie dla ożywienia pracy, podkreślenia jej newralgicznych partii. Witkacy portretował w tym czasie nie tylko siebie – spokojne i obiektywne wizerunki tworzył dla członków petersburskiej Polonii (Stefan Kiedrzyński, Tadeusz Miciński) oraz żołnierzy i ofi cerów Pawłowskiego Pułku. To w Rosji zaczął po raz pierwszy wprowadzać do portretów technikę pasteli, tam również narodził się system, który dał podstawę do późniejszego Regulaminu Firmy Portretowej. Jak pisze Irena Jakimowicz to w „Rosji przyszedł czas syntezy; Witkiewicz zaczął przymierzać swoje malarstwo do swojego o nim myślenia”. A sam artysta przepojony atmosferą rewolucyjną tak pisał: Minęły czasy metafi zycznej absolutności sztuki. Sztuka była dawniej jeśli nie czymś świętym, to w każdym razie „świętawym” – zły duch wcielał się w ludzi czynu. Dziś nie ma w kogo – resztki indywidualizmu życiowego to czysta komedia – istnieje tylko zorganizowana masa i jej słudzy. Od biedy zły duch przeniósł się w sferę sztuki i wciela się dziś w zdegenerowanych, perwersyjnych artystów. Ale ci nikomu już nie zaszkodzą ani pomogą: istnieją dla zabawy ginących odpadków burżuazyjnej kultury.
Created: 23-04-2025 22:09