Piece Details
Artist: Ferdynand Ruszczyc
Lived: 1870 - 1936
Also known as: F Ruszczyc, F. Ruszczyc
Title: GNIAZDO, 1908
Year: 1908
Dimensions: 100,0 x 130,0 x
Tools: oil
Surfaces: canvas
Signed: Yes
Provenance:
Polska, kolekcja prywatnaaukcja Domu Aukcyjnego Rempex, 22.09.2010depozyt Muzeum Narodowego w Warszawie z kolekcji rodziny artystydepozyt czasowy Muzeum Pałacu Rządowego w Wilnie z kolekcji rodziny artystydepozyt Litewskiego Muzeum Narodowego w Wilnie z kolekcji rodziny artystykolekcja rodziny artysty1908-1936 – własność artysty
Exhibited:
Muzeum Miejskie, Kijów, Wystawa obrazów krakowskich artystów malarzy, 1908, nr kat. 73.Wilno, Wystawa pośmiertna Ferdynand Ruszczyc 1870-1936, październik 1937, kat. nr 136.Wystawa pośmiertna Ferdynand Ruszczyc 1870-1936, listopad-grudzień 1937, kat. nr 136.Kraków TPSP, Wystawa pośmiertna Ferdynand Ruszczyc 1870-1936, grudzień 1937 – styczeń 1938, kat. nr 139.Muzeum Narodowe w Warszawie, Ferdynand Ruszczyc 1870-1936, 1964, poz. 146.Muzeum Narodowe w Krakowie, Ferdynand Ruszczyc 1870-1936. Życie i dzieło, 2002Muzeum Okręgowe w Toruniu, Ferdynand Ruszczyc 1870-1936. Życie i dzieło, 2002Muzeum Narodowe w Warszawie, Ferdynand Ruszczyc 1870-1936. Życie i dzieło, 2002Litewskie Muzeum Sztuki w Wilnie, Ferdynand Ruszczyc 1870-1936. Życie i dzieło, 2002
Reproduced:
Remer J., W służbie sztuki. U źródeł twórczości Ferdynanda Ruszczyca, Wilno, 1927, il. s. 7.Z wystawy dzieł Ferdynanda Ruszczyca [w:] Bluszcz, 27 listopad 1937, nr 48.Ferdynand Ruszczyc – Życie i dzieło, Księga zbiorowa, pod red. Jana Bułhaka, Komitet Uczczenia Pamięci Ferdynanda Ruszczyca, Wilno, 1939, s. 261.Bułhak J., Dwadzieścia sześć lat z Ruszczycem, Wilno, 1939, il. s. 217.Ruszczyc F., Dziennik: Ku Wilnu 1894 – 1919, t. I, wyd. Secesja, Warszawa, 1994, il.79.Ferdynad Ruszczyc 1870 – 1936 Życie i dzieło, Muzeum Narodowe w Krakowie, Kraków, 2002, s. 125, poz. 107.Krzysztofowicz-Kozakowska S., Ferdynand Ruszczyc, Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków, 2007, s. 110.
Description:
Rodzina Ruszczyców posiadała majątek w Bohdanowie nieopodal Wilna. W twórczości artysty, rodzinne strony i otaczające je pejzaże pełniły niespotykanie istotną rolę. Ruszczyc wielokrotnie przedstawiał na swych dziełach okoliczne pola, strumyki, i rodzinne włości, spośród których to właśnie młyn w Doukniewiczach i dom rodzinny najczęściej pojawiają się na jego obrazach. Bez zwątpieniaGniazdo(1908) jest jednym z najważniejszych w całym dorobku a zarazem najbardziej osobistym płótnem artysty.W majątku rodziny znajdował się tzw.Stary Dwór– drewniany dom z gankiem obrośniętym winoroślą, oraz tzw.Mur, nowy, dwupiętrowy, murowany budynek stojący tuż obok. Otaczał je stary ogród. Artysta wielokrotnie powracał w swoich obrazach do ich wnętrz, ale też do samych budynków, traktując je jako bardzo esencjonalny symbol. Ruszczyc, podobnie jak to było w zwyczajowej mowie potocznej, poczytywał słowogniazdo,za metaforyczne określenie domu – miejsca najbliższego, najcieplejszego, najbezpieczniejszego, miejsca narodzin, miejsca z którego się wychodzi ale do którego też się wielokrotnie, instynktownie powraca, fizycznie, ale przede wszystkim mentalnie i emocjonalnie, przez całe życie. Ruszczyc kilkukrotnie używał tego określenia malując swój dom. Zarówno stary jak i nowy dwór przedstawiał na obrazach jako miejsce bez sylwetek ludzkich. Jako budynek. Dom. Coś samo w sobie emanujące potężnym znaczeniem emocjonalnym.Gniazdo jako mocna metafora domu pojawia się już w 1898 roku w obrazie „Stare gniazdo” (olej, tektura, 50,5 x 39 cm) ten sam motyw domu w ponurym, jesiennym krajobrazie dopracowuje Ruszczyc w obrazie „Pustka” z 1901 roku, gdzie opuszczony budynek, stoi na pustym wzgórzu targanym jesiennym wiatrem – właśnie ten obraz Ruszczyc określa też tytułem „Stare gniazdo” – dosłownie, niczym porzucone gniazdo pozostawione przez ptaki, z którego pisklęta wyfrunęły już dawno a lato minęło i puste gniazdo bez życia targane jest jesienną zawieruchą. Takich niepokojących przedstawień domu powstało kilka. Tym bardziej wyjątkowy wydaje się obraz powstały kilka lat później, w 1908 roku. Szkic do tego obrazu powstaje już rok wcześniej w czasie wakacji spędzanych przez Ruszczyca w Bohdanowie. Być może już wtedy kończąc swój kilkuletni pobyt w Warszawie, niepewny propozycji przenosin do Krakowa szkicował dom rodzinny z myślą o powrocie. Istotnie, Ruszczyc porzucił katedrę pejzażu na krakowskiej ASP i powrócił do Wilna późną wiosną 1908 roku. Jeszcze w tym samym roku przygotowuje wielką wystawę artystów krakowskich w Kijowie i najprawdopodobniej właśnie na tę wystawę maluje ten, jak się później okazuje, swój ostatni wielki obraz. Wybiera bodajże najbardziej osobisty i znamienny dla tej chwili swojego życia temat – dom, do którego powrócił.
Created: 23-04-2025 22:09