Piece Details
Artist: Jacek Malczewski
Lived: 1854 - 1929
Also known as: J. Malczewski, J Malczewski
Title: PORTRET MĘŻCZYZNY NA TLE PEJZAŻU, 1920
Year: 1920
Dimensions: 60,0 x 93,0 x
Tools: oil
Surfaces: canvas
Signed: Yes
Provenance:
Warszawa, kolekcja prywatnaGdańsk, kolekcja prywatnaNowy Jork, kolekcja Ewy i Wojciecha FibakówParyż, 1979 – kolekcja J. Studzińskiej
Exhibited:
Muzeum Narodowe w Warszawie, Malarstwo polskie w kolekcji Ewy i Wojciecha Fibaków oprac. Wł. Jaworska, 1992.Muzeum Narodowe w Poznaniu, Malarstwo polskie w kolekcji Ewy i Wojciecha Fibaków oprac. Wł. Jaworska, 1992.Muzeum Narodowe w Krakowie, Malarstwo polskie w kolekcji Ewy i Wojciecha Fibaków oprac. Wł. Jaworska, 1992.Muzeum Narodowe w Szczecinie, Polski Paryż. Ecole de Paris. Kolekcja Wojciecha Fibaka, 1999.
Reproduced:
Malarstwo polskie w kolekcji Ewy i Wojciecha Fibaków [katalog wystawy], Muzeum Narodowe, oprac. Wł. Jaworska, Warszawa-Poznań-Kraków, 1992, s. 20.Polski Paryż. Ecole de Paris. Kolekcja Wojciecha Fibaka [katalog wystawy], Muzeum Narodowe w Szczecinie, 1999, s. 48.katalog aukcji Domu Aukcyjnego Polswiss Art, 15.10.2000, poz. 15.katalog aukcji Domu Aukcyjnego Desa Unicum, 2008katalog aukcji Domu Aukcyjnego Polswiss Art, 18.06.2013, poz. 8.
Description:
Przez całe swoje twórcze życie Jacek Malczewski malował osoby ze swojego otoczenia, znane i mniej znane. Zostawił nam wizerunki wybitnych uczonych, malarzy, pisarzy, artystów, przemysłowców i portrety osób bliżej nieokreślonych, które jednak przez to, że są bohaterami jego obrazów urastają do rangi osób ważnych i znamiennych. Pracował zawsze według skrystalizowanego schematu, w którym głównym motywem jest postać ludzka malowana do pasa, czasem w popiersiu. Dominującym elementem nad całym obrazem jest zawsze głowa człowieka i wyraz ludzkiej twarzy. Dopracowany jest w nich najmniejszy szczegół: ruch, nachylenie, grymas, spojrzenie, gest, tak, że ów szczegół staje się głównym środkiem wypowiedzianej myśli artystycznej. Portretowani Malczewskiego są zazwyczaj zapatrzeni, zasłuchani w jakieś odgłosy ze świata, jak pisał Adam Heydel „o wspaniale wydobytej, pięknej, polskiej rasie”. Cechą charakterystyczną są stroje postaci. Najczęściej są to kostiumy historyczne lub fantastyczne stylizacje będące wytworem wyobraźni artysty. Drugim stałym elementem portretów jest krajobraz, który staje się akompaniamentem do osobowości przedstawianego człowieka. Niewątpliwie jest on uzupełnieniem obrazu, mówiącego o człowieku, o jego życiu i duszy. Pejzaż jest zawsze ukazany w pewnej stylizacji, zachowując elementy realizmu i właściwie zawsze jest polski: polska wieś w tle, polski dwór, polski las, polskie pola i drogi. Ale co najważniejsze, elementy pejzażu nie mają tylko swoistego znaczenia; płotek, słup telegrafi czny, zagajnik czy prosta dróżka są motywami najczęściej z dzieciństwa lub też tymi motywami, które łączą się ze wspomnieniami artysty. Pejzaż malował artysta zawsze z pamięci. Częstym motywem były też elementy zaczerpnięte z mitologii greckiej. To przedziwne pomieszanie realistycznych elementów z wytworami wyobraźni sprawia, że drugi plan portretów jest niemalże oddzielnym dziełem sztuki, powiązanym z osobą portretowaną, ale opowiadającym swoją historię, snującym swoją bajkę. W prezentowanej pracy z 1920 roku sportretowany został dostojny mężczyzna w dojrzałym wieku. W białej koszuli, z narzuconym na ramiona płaszczem, jest w drodze. Lekko oparty o ozdobny koniec laski zdaje się na chwilę odpoczywać, zapatrzony w coś przed nim czule i z tkliwością. Z całej postaci mężczyzny bije niespotykany spokój i elegancja. Mamy nieodparte wrażenie, że portretowany jest osobą mądrą i doświadczoną i niewątpliwie dystyngowaną. W pejzażu na drugim planie szeroko rozciąga się równina z widoczną po lewej stronie drogą. Podąża nią postać odziana w rzymskie szaty z harfą – symbolem poezji, śpiewu, tańca i czystości, ale też biblijnym symbolem proroctwa. Po prawej stronie, w partii nieba chmury układają się w postać dziwnego stwora, strasznego i pięknego zarazem, który stanowi przeciwwagę dla spokojnej postaci z harfą po prawej stronie. Praca powstała w jasnej, ciepłej tonacji, przywodzi na myśl niemalże niebiańską stylistykę, jednocześnie tchnąc niesamowitym spokojem. Należy do najbardziej poszukiwanych prac artysty, z serii obrazów osobistych, w których najważniejszy jest własny stosunek twórcy do portretowanego i wynikający stąd charakter pracy.
Created: 23-04-2025 22:09